Cơn bão LỪA ĐẢO ONLINE: Những chiêu trò tinh vi gây thiệt hại nặng nề | Spiderum

Key Concepts

Lừa đảo trực tuyến, chiêu trò lừa đảo, đầu tư tài chính giả mạo, giả mạo cơ quan tổ chức, lừa trúng thưởng, lừa làm việc online, lừa mua bán online, lừa đảo tình cảm, lừa đảo dữ liệu cá nhân, AI trong lừa đảo, deepfake, deep voice, chatbot lừa đảo, phòng chống lừa đảo, báo cáo lừa đảo.

Tình Trạng Lừa Đảo Trực Tuyến Tại Việt Nam

• Mức độ thiệt hại: Năm 2023, ước tính 8.000 - 10.000 tỷ đồng. Năm 2024, tăng lên gần 18.900 tỷ đồng (gần gấp đôi). Trung bình mỗi nạn nhân mất 17,7 triệu đồng.
• Tỷ lệ người dùng Internet bị ảnh hưởng: 70% người dùng Internet Việt Nam nhận được lời mời chào lừa đảo mỗi tháng. 29% trong số đó đã mất tiền.
• Đối tượng: Bất kỳ ai sử dụng Internet và điện thoại thông minh đều có thể là nạn nhân.
• Nguyên nhân thành công của lừa đảo: Đánh vào lòng tham và nỗi sợ hãi của con người.

Các Chiêu Trò Lừa Đảo Phổ Biến

1. Lừa Đảo Đầu Tư Tài Chính (Cạm Bẫy Lãi Khủng)

• Ví dụ: Vụ Mr. Pip và TikToker Phó Đức Nam. 1200 người bị lừa bởi các ứng dụng đầu tư đa cấp khác gây thiệt hại tổng cộng gần 800 tỷ đồng.
• Phương thức:
  • Tiếp cận qua tin nhắn, email, website giả mạo sàn đầu tư quốc tế.
  • Cam kết lợi nhuận cao, sử dụng thuật ngữ tài chính phức tạp.
  • Yêu cầu nạp tiền nhỏ ban đầu và cho rút lời để tạo lòng tin.
  • Thúc giục nạp thêm tiền lớn, vay mượn để đầu tư gói VIP.
  • Khi nạp tiền lớn, đưa ra lý do để ngăn rút tiền (bảo trì, thao tác sai, phí rút tiền, phí thuế).
  • Cắt đứt liên lạc sau khi nạn nhân không còn khả năng chi trả.
• Ví dụ cụ thể:
  • Nạn nhân ở Hà Nội mất 12 tỷ đồng vì dropshipping giả mạo trên ứng dụng Supply Hpper.
  • Người phụ nữ mất 2,4 tỷ đồng vì tin vào đầu tư tài chính trực tuyến trên nền tảng ma.

2. Giả Mạo Các Cơ Quan Tổ Chức (Đánh Vào Nỗi Sợ Hãi)

• Phương thức:
  • Giả danh công an, Viện kiểm sát, tòa án, thanh tra giao thông, cán bộ thuế, nhân viên ngân hàng.
  • Thông báo nạn nhân liên quan đến vụ án nghiêm trọng (ma túy, rửa tiền, buôn lậu).
  • Đọc chính xác thông tin cá nhân của nạn nhân.
  • Yêu cầu giữ bí mật tuyệt đối về cuộc gọi.
  • Gây áp lực tâm lý lớn, dọa dẫm hậu quả pháp lý.
  • Yêu cầu tải ứng dụng lạ (TeamViewer, UltraViewer, VNEID giả mạo) hoặc truy cập website giả mạo để khai báo thông tin tài khoản, mã OTP.
  • Yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản tạm giữ của cơ quan điều tra.
• Ví dụ: Giả mạo ứng dụng VNEID để chiếm quyền kiểm soát điện thoại và rút tiền.
• Lưu ý: Các cơ quan nhà nước không bao giờ yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản cá nhân hoặc cung cấp mã OTP qua điện thoại.

3. Lừa Thông Tin Trúng Thưởng, Khuyến Mãi (Vận May Không Từ Trên Trời Rơi Xuống)

• Phương thức:
  • Thông báo trúng thưởng qua SMS, cuộc gọi, email, mạng xã hội.
  • Giải thưởng có giá trị lớn (xe máy, du lịch nước ngoài).
  • Yêu cầu đóng phí xử lý hồ sơ, phí thuế trước bạ, phí vận hành, phí bảo hiểm để nhận giải.
  • Thúc giục chuyển tiền ngay lập tức.
  • Sau khi nhận tiền, kẻ lừa đảo biến mất.
• Lưu ý: Các chương trình trúng thưởng thật sự không bao giờ yêu cầu nạp tiền để nhận giải.

4. Các Chiêu Trò Lừa Đảo Khác

• Lừa đảo làm việc online: Tuyển cộng tác viên online với công việc đơn giản, trả hoa hồng ban đầu, sau đó yêu cầu đóng tiền cọc hoặc ứng tiền trước để mua sản phẩm ảo, rồi biến mất.
• Lừa đảo mua bán, du lịch, thương mại điện tử: Tạo fanpage, website giả mạo các hãng du lịch, hàng không, sàn thương mại điện tử, bán sản phẩm/dịch vụ giá rẻ, sau khi nhận tiền thì biến mất.
• Lừa đảo tình cảm, tống tiền: Xây dựng mối quan hệ tình cảm qua mạng, bịa ra chuyện khó khăn tài chính hoặc dùng deepfake để tống tiền.
• Lừa đảo liên quan đến dữ liệu cá nhân: Tận dụng thông tin cá nhân bị rò rỉ để tạo kịch bản lừa đảo cá nhân hóa.

Sự Bùng Nổ Của AI (Kẻ Lừa Đảo Thành Siêu Lừa)

• Lừa đảo trở thành ngành công nghiệp tội phạm: Được tổ chức và điều hành bởi các băng nhóm chuyên nghiệp, đặt trụ sở ở nước ngoài.
• AI hỗ trợ lừa đảo:
  • Deepfake và deep voice: Giả mạo hình ảnh và giọng nói của người thân để lừa đảo. Dự báo cứ mỗi 5 phút trong năm 2025 có thể xảy ra một cuộc tấn công deepfake.
  • Chatbot và phần mềm gọi điện loạt: Tự động hóa quy trình lừa đảo trên quy mô lớn, duy trì liên lạc với hàng trăm, hàng nghìn nạn nhân cùng lúc.

Giải Pháp Phòng Chống Lừa Đảo

• Cảnh giác cao độ: Luôn hoài nghi với những lời mời chào quá hấp dẫn, yêu cầu khẩn cấp bất thường.
• Xác minh thông tin kỹ lưỡng: Gọi điện trực tiếp đến tổng đài chính thức của ngân hàng, cơ quan công an.
• Không truy cập đường link lạ, không tải ứng dụng không rõ nguồn gốc: Chỉ tải ứng dụng từ Google Play Store hoặc App Store.
• Bảo mật thông tin cá nhân: Hạn chế chia sẻ thông tin trên mạng xã hội.
• Cập nhật kiến thức về lừa đảo: Theo dõi thông tin từ các kênh chính thống, cảnh báo từ Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông.
• Khi không may sập bẫy:
  • Ngừng mọi giao dịch và liên lạc ngay lập tức.
  • Thông báo khẩn cấp cho ngân hàng.
  • Thu thập bằng chứng.
  • Trình báo đến cơ quan công an.

Kết Luận

Tình trạng lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam đang diễn biến phức tạp và gây thiệt hại lớn. Các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi, lợi dụng công nghệ AI để tăng cường khả năng thao túng và giả mạo. Để phòng chống lừa đảo, người dân cần nâng cao cảnh giác, trang bị kiến thức và kỹ năng phòng vệ, đồng thời báo cáo kịp thời khi bị lừa đảo.